Istorija Praga

Praška istorija počinje sa osnivanjem Praškog zamka, 880. godine, kada je Prag postao sedište najstarije češke dinastije, Premisla (Premysl). Osnivač dinastije je bio knez Borivoj, koji je ujedno i prvi hrišćanski vladar grada. Prvi istorijski spisi o privrednom životu i naseljavanju grada potiču iz doba arapsko-jevrejskog trgovca Ibrahima Jakuba, koji je boravio u Pragu 965. i 966. godine. U 13. veku nastala su tri odvojena dela grada ispod Praškog zamka, svaki opasan zidinama i sa svojom vlašću: Stari grad iz 1230., Galski grad iz 1240. koji se krajem 13. veka spojio sa Starim gradom i Mali grad iz 1257.
 

Prag je doživeo značajan privredni napredak tokom srednjeg veka, za vreme Karla IV, češkog kralja i cara Svetog rimskog carstva, koji je u Pragu osnovao najstariji univerzitet u Centralnoj Evropi, 1348. i izgradio Novi grad i niz javnih građevina - Karlov most, Katedralu Sv. Vida, slovenski manastir i dr. Prag je tada imao 40 hiljada stanovnika, zauzimao je površinu od 8km² i predstavljao je jedan od najvećih evropskih gradova toga doba. Od 1419. do 1434. je trajala Husitska revolucija, pod vođstvom Jana Husa, kada su se Česi, uglavnom seljaci i sitna buržoazija, borili za svoja politička prava. Osim Husa revolucionare je predvodio i Jan Žižka, koji je takođe postao nacionalni heroj.

Od 1526. Prag je bio sedište Habzburške dinastije, međutim Česi su se borili protiv vladajuće dinastije i posle prve ozbiljnije revolucije, 1547. i poraza ustanika, građani Praga su izgubili dotadašnja politička prava. Zahvaljujući Imperatoru Rudolfu II (1576-1612.), koji je bio ljubitelj umetnosti, kulturni život u Pragu je nastavio da se razvija. Posle neuspeha najveće anti-habzburške revolucije, 1620. u bitci kod Belih Planina, Prag je izgubio političke privilegije, a idejne vođe naroda su bile prinuđene da napuste zemlju usled kontra-reformacije Katoličke crkve. Prag je tada definitivno prestao da bude prestonica Imperije, međutim posle Tridesetogodišnjeg rata nastavljena je rekonstrukcija praških građevina u karakterističnom stilu “praškog baroka”.
 

Česi su definitivno primili katoličku veru 1648. godine. Za vreme Sedmogodišnjeg rata Prusi su zauzeli Prag 1757. Imperator Jozef II je 1784. spojio četiri dela grada, Stari grad, Novi grad, Mali grad i Hradčane u jednu celinu - prestoni grad Prag, koji je postao centar privrednog razvoja i nacionalnog preporoda Češke. Ovaj proces je dostigao vrhunac 1848. posle oslobođenja države, a praćen je stvaranjem Nacionalnog teatra (1881-1883.), osnivanjem Češkog univerziteta (1882.) i Češke akademije nauka i umetnosti (1890.) i izgradnjom Nacionalnog muzeja (1890.).
 

Prag je 28. oktobra 1918. postao prestonica Čehoslovačke koja je nastala po raspadu Austro-Ugarske Carevine. Četiri godine kasnije, 1. januara 1922., Prag je okupio 37 gradskih celina, čime je stvoren moderni metropolis, koji je 1938. godine imao blizu milion stanovnika. Hitlerove trupe su okupirale grad 15. marta 1939. Anti-fašistička borba je trajala više od šest godina a obeležili su je zatvaranje češkog univerziteta 17. novembra 1939. i ubistvo “protektora” R. Hajdriha 27. maja 1942. Vrhunac oslobodilačkih borbi je bio od 5-9. maja 1945.
 

Posle izbora 1946. i Februarskih događanja 1948., na vlast je došla Komunistička partija. Posle uspostavljanja programa “Put ka socijalizmu”, došlo je do intenzivnog privrednog razvoja, u Pragu je izgrađeno 150 hiljada stanova, metro, mostovi i infrastruktura ali je grad ipak počeo da zaostaje za ostalim evropskim metropolama. Pet članica Varšavskog pakta su okupirale Prag 1968. u znak odmazde zbog započetih političkih i kulturnih reformi češke vlade. U periodu normalizacije, od 1969-1989., došlo je do zaostajanja u privrednom razvoju i stagnacije u svim sferama života. Jedini uspešan proces u ovom periodu je rekonstrukcija starog, istorijskog jezgra Praga, čime je stvorena jedinstvena urbana celina sa više od dve hiljade istorijski značajnih građevina i spomenika. Tako je Prag postao jedan od najznačajnijih kulturnih centara Evrope.

Značajan istorijski obrt koji je doneo nadu u bolju budućnost Praga je bila “plišana revolucija” koja je počela 17. novembra 1989. demonstracijama na Venceslavovom trgu i dovela do slobodnih parlamentarnih i lokalnih izbora u leto i jesen 1990. godine. Posle raspada Čehoslovačke, 1. januara 1993. Prag je postao prestonica Češke republike, koja od tada doživljava intenzivan ekonomski razvoj.